Ciemiączko noworodka jest delikatne, jeszcze niezrośnięte, ale mimo to doskonale ochrania mózg. Tak naprawdę dziecko ma nie jedno ciemiączko, ale kilka. Ciemiączka na główce noworodka przypominają coś w rodzaju zagłębień. Są to miejsca, w których krawędzie kilku kości sąsiadują ze sobą. Ciemiączka okryte są twardą, wytrzymałą, a jednocześnie bardzo elastyczną błoną. Podczas porodu drogami natury ciemiączka umożliwiają dopasowanie się główki dziecka do kształtu kanału rodnego.
Ciemiączko – charakterystyka
Obwód głowy noworodka po przygięciu bródki do klatki piersiowej jest duży. Podczas porodu siłami natury to właśnie główka dziecka toruje drogę na świat reszcie ciału maluszka. Podczas przechodzenia przez kanał rodny główka dziecka jest mocno ściskana. Nic złego jednak maluszkowi nie grozi, ponieważ kości czaszki dopasowują się do kształtu dróg rodnych, czasem nawet zachodzą na siebie. Jest to możliwe właśnie dzięki ciemiączkom. Jeśli po wysiłku porodowym główka noworodka nie ma pięknego wyglądu, nie ma powodów do obaw. Gdy neonatolog nie stwierdzi żadnych zdeformowań czy wad budowy, główka maluszka wkrótce nabierze ładnego kształtu. Ciemiączek u noworodka jest kilka, ale tak naprawdę najważniejsze są dwa: przednie i tylne. Podczas każdej wizyty w przychodni lekarz bada główkę dziecka, dotykając ciemiączek. Sprawdzić należy ich wielkość oraz to, czy nie pulsują lub nie są zapadnięte. Badanie ciemiączek dotykiem jest ważne, ponieważ zmiany w ich wyglądzie są często objawem problemów zdrowotnych dziecka. Bardzo ważne jest również to, czy ciemiączka nie zarastają zbyt wcześnie.
•Ciemiączko przednie – największe, kształtem przypomina latawiec lub romb. Można je wyczuć, a często też zobaczyć na czubku główki. W chwili narodzin ciemiączko przednie ma zazwyczaj wymiary 2×2 cm, ale zdarzają się też ciemiączka centymetrowe, co wcale nie świadczy o nieprawidłowościach. Zmniejsza się ono wraz z wiekiem niemowlęcia. Zwykle zarasta między dziewiątym, a osiemnastym miesiącem życia dziecka.
•Ciemiączko tylne – jest zdecydowanie mniejsze od przedniego, znajduje się z tyłu główki dziecka. Ma kształt trójkąta. Zarasta wcześniej niż ciemiączko przednie, już między szóstym tygodniem, a czwartym miesiącem życia niemowlaka.
Ciemiączko – problemy
Zwykle ciemiączko nie wyróżnia się w żaden szczególny sposób, a jego powierzchnia znajduje się na poziomie kości czaszki. Jednak podczas płaczu dziecka ciemiączko może się napinać i pulsować. W tym, że ciemiączko tętni nie ma nic nadzwyczajnego, pod warunkiem, że pulsowanie ciemiączka ustępuje po uspokojeniu się dziecka. Niektóre zmiany w wyglądzie ciemiączek powinny jednak być sygnałem alarmowym dla rodziców. Do lekarza należy się udać, gdy ciemiączko:
•jest zapadnięte – zwłaszcza w czasie upałów, gorączki, wymiotów, biegunki; zapadnięte ciemiączko może świadczyć o odwodnieniu, dziecko wtedy ma suche śluzówki w buzi i oddaje mało moczu;
•pulsuje i uwypukla się w czasie gorączki lub gdy dziecko ma drgawki, bardzo płacze albo jest nienaturalnie spokojne i senne – wypukłe ciemiączko może być objawem poważnej infekcji.
Ciemiączko – zarastanie
Lekarz na wizytach kontrolnych sprawdza wielkość i tempo zarastania ciemiączek. Dzięki ciemiączkom i szwom czaszki, główka dziecka ciągle może rosnąć, co stwarza przestrzeń dla rozwijającego się mózgu. Zarówno zbyt wczesne, jak i zbyt późne zarastanie ciemiączek powinno budzić niepokój. Jeśli ciemiączka, a zwłaszcza ciemiączko przednie, zamyka się zbyt wcześnie, może dojść do ograniczenia przestrzeni dla rosnącego mózgu i do wzrostu ciśnienia śródczaszkowego. Taka sytuacja zdarza się na szczęście bardzo rzadko. Wczesne zarastanie ciemiączka najczęściej nie skutkuje poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi dla dziecka. Czasami przyczyną przedwczesnego zarastania ciemiączek jest zbyt duża suplementacja witaminą D. Jeśli zatem dziecko karmione jest mlekiem modyfikowanym, które zawiera witaminę D, warto spytać lekarza, czy niezbędne jest dodatkowe podawanie tej witaminy. Gdy maluch wypija około 800 ml mleka na dobę, a jednocześnie dostaje witaminę D, prawdopodobnie podaż tej witaminy jest zbyt duża, co sprzyja przedwczesnemu zarastaniu ciemiączek. W przypadku zbyt wczesnego lub zbyt późnego zarastania ciemiączek konieczna jest wizyta z dzieckiem u neurologa. Potrzebne jest skierowanie od lekarza rodzinnego. Późne zarastanie ciemiączek nie jest z reguły niebezpieczne i może występować u całkowicie zdrowego niemowlaka. W nielicznych przypadkach przyczyną późnego zrastania się ciemienia jest choroba, np. krzywica. Nie należy bać się dotykać ciemiączek. Nie można omijać ciemiączka podczas mycia czy głaskania główki dziecka oraz podczas czesania czy smarowania główki kremem. Zabiegi pielęgnacyjne nie uszkodzą ciemiączek.
Czy ciemiączka można dotykać?
Tak, ciemiączka można dotykać podczas pielęgnacji. Choć w tym miejscu na główce dziecka nie ma kości, warstwa tkanki włóknistej, która pokrywa ciemiączko, jest silna. Bez obaw możesz więc myć główkę niemowlaka, głaskać ją, czesać włosy i zakładać czapkę.
