Dziurawiec zwyczajny, zwany także zielem świętojańskim, to bylina porastająca łąki, polany, widne zarośla, zbocza, skraje lasów. Dziurawiec jest jednym z najpopularniejszych i najczęściej używanych ziół o wszechstronnym działaniu. Dziurawiec zwyczajny (łac. Hypericum perforatum) to roślina, która swoje właściwości lecznicze zawdzięcza kilku substancjom – hyperycynie (czerwonemu barwnikowi), która jest flawonoidem, działającemu moczopędnie hyperozydowi, rutynie i kwercetynie, które uszczelniają naczynia włosowate, działającym przeciwbiegunkowo i bakteriostatycznie garbnikom oraz posiadającej właściwości antybiotyczne hyperforynie. Ponadto dziurawiec zawiera olejki eteryczne, żywice, kwasy organiczne, pektyny, cholinę, sole mineralne, cukry, witaminy A i C.
Dziurawiec – właściwości lecznicze
Dziurawiec zwyczajny posiada bardzo szerokie spektrum zastosowania i stosowany jest w postaci naparów oraz odwarów. Dziurawiec może być stosowany w wersji płynnej, jak również jako tabletki. Bardzo popularne, choć już nie tak skuteczne są herbatki wykorzystujące to zioło. Najczęściej w leczeniu zaburzeń nastroju stosuje się dawkę 300 mg stosowaną trzy razy dziennie w formie dobrze wchłanianego ekstraktu. Wśród najbardziej charakterystycznych cech dziurawca pospolitego wskazuje się na działanie moczopędnie, co ułatwia wydalanie szkodliwych produktów przemiany materii. Oprócz tego jest to dobry naturalny środek na stres, wykazuje podobne działanie jak leki przeciwdepresyjne, przeciwdziała utracie apetytu, bezsenności, stanom lękowym, zmienności nastrojów, w licznych objawach menopauzy, zaburzeniach uwagi i koncentracji, nadpobudliwości, migrenie i innego typu bólach głowy, nerwobólach, zespołu jelita drażliwego. Zastosowanie i wykorzystanie dziurawca zwyczajnego jest bardzo popularne dlatego dziurawiec zwyczajny to roślina lecznicza, ma właściwości antydepresyjne, lekko przeciwbólowe, żółciopędne, przeciwzapalne, bakteriobójcze i przeciwwirusowe. Pomaga m.in. przy nerwicach i depresjach, migrenach, nerwobólach, bólach stawów i bolesnych miesiączkach, nieżytach przewodu pokarmowego, w stanach grypy i przeziębienia, a stosowany zewnętrznie, w postaci okładów z czerwonego oleju, łagodzi rany i oparzenia. Jest też stosowany w homeopatii.
Dziurawiec – zastosowanie
Dziurawiec jest dosyć łatwy w uprawie i nie ma dużych wymagań klimatyczno-glebowych. Dobrze rośnie na zarówno lekkich jak i średnio zwięzłych, przepuszczalnych glebach o odczynie lekko kwaśnym. Dobrze reaguje na stosunkowo intensywne nawożenie mineralne. Optymalnie w uprawie stosuje się podłoża lekkie lub średnio zwięzłe, przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne o lekko kwaśnym odczynie. Nasiona dziurawca najlepiej wysiewać wprost do gruntu (w październiku) w rzędy oddalone od siebie o 40 cm. Młode okazy warto podlewać podczas suszy, starsze są dość wytrzymałe na niedobór wody. Wiosną należy przeprowadzić pielenie. Dziurawiec warto również siać w ogrodzie, gdyż oprócz walorów leczniczych, dzięki ładnym, żółtym kwiatom, nada warzywnikowi lub nawet rabatkom interesującego wyglądu. Ziele dziurawca (na suszenie) zbiera się dwukrotnie w ciągu roku: od połowy czerwca do połowy lipca oraz pod koniec sierpnia. Można je suszyć w warunkach naturalnych osłaniając przed promieniami słonecznymi. Napary z dziurawca są przydatne w dolegliwościach żołądkowych i na bezsenność. Od wiosny do lata dziurawiec zaleca się nawozić, szczególnie nawozami organicznymi. Z nawozów mineralnych często stosuje się polifoskę i saletrę amonową. Ważnym zabiegiem pielęgnacyjnym jest odchwaszczanie. Dziurawiec można uprawiać w warzywniku, ogródku ziołowym lub w rabatach z innymi roślinami. Szczególnie dobrze prezentuje się w ogrodach naturalistycznych i wiejskich. Surowcem lekarskim jest ziele dziurawca (Flos Hyperici), które zawiera czerwony barwnik – hyperycynę, pseudohyperycynę, flawonoidy (rutynę i kwercytynę), hiperozyd, garbniki, olejek eteryczny oraz witaminy A i C. Ziele dziurawca ścina się na początku kwitnienia na wysokości około 35 cm (licząc od wierzchołków). Ważne, aby ograniczyć ilość zdrewniałych i mało wartościowych łodyg. Drugie cięcie dziurawca można wykonać pod koniec sierpnia. Nie należy ciąć bez rękawic w czasie upalnej pogody – kontakt z rośliną może powodować alergie skórne. Dziurawiec suszy się w warunkach naturalnych, w przewiewnym miejscu lub w piekarniku/suszarni, w temperaturze nieprzekraczającej 40 st. C.
Dziurawiec – skutki uboczne
Długie stosowanie zbyt dużych ilości dziurawca może skutkować uczuleniem na promienie nadfioletowe. Powoduje to zwiększenie wrażliwości na światło słoneczne, a w efekcie – oparzenia skóry, pęcherze, krwawienie i ogólne osłabienie.
Dziurawiec w ciąży
Dziurawca nie powinny stosować kobiety w ciąży i karmiące piersią. Przeciwwskazania obejmują także nadwrażliwość na dziurawiec i zaburzenia funkcji wątroby. Preparatów z rośliny nie można używać także przy stosowaniu niektórych leków, takich jak warfaryna, cyklosporyna, dekstrometorfan, teofilina, amitryptylina i digoksyny. Jeżeli w użyciu są leki przeciwdepresyjne, stosowanie dziurawca należy skonsultować z lekarzem. Niektórzy producenci środków antykoncepcyjnych ostrzegają, że zawarte w dziurawcu związki mogą osłabiać ich działanie.
